Valse noten in de kerk

Het Müller-orgel in de Grote Kerk in Beverwijk

Anna Elisabeth Geelvinck was een dame die opgroeide in een welgesteld Amsterdams gezin. In 1725 trouwde ze met Nicolaas Pancras en ze betrokken een mooi pand aan de Herengracht in Amsterdam. Van haar vader kreeg Anna enkele jaren later de buitenplaats Scheijbeek in Beverwijk cadeau.In 1739 overleed Nicolaas, maar Anna Elisabeth vond al snel het geluk bij Jan Lucas Pels met wie zij in 1740 trouwde. Hierdoor werd zij mede-eigenaar van de buitenplaats Akerendam, pal naast Scheijbeek. We kunnen dus wel stellen dat Anna Elisabeth een bijzonder rijke vrouw was. Maar geld en bezittingen alleen maken niet gelukkig. Jan Lucas werd ziek en overleed ‘na vier weeken getrout te sijn geweest, aan een slaapsiekte en een pleuris in de borst.’

Ontslag

Anna Elisabeth bleef alleen achter, haar beide huwelijken waren kinderloos gebleven. Ze bezat nu in haar eentje liefst twee buitenplaatsen en vond dat blijkbaar toch iets te veel van het goede. Akerendam werd verkocht aan haar broer. In de zomermaanden vertoefde ze echter nog altijd graag op Scheijbeek en woonde ook regelmatig de kerkdiensten in Beverwijk bij. Kerkdiensten als alle anderen zou je denken, maar de rijke dame ergerde zich keer op keer aan de voorzanger. De beste man kon namelijk geen maat houden en zong ook nog eens vals. Toentertijd was het zo geregeld dat het ambt van voorzanger verbonden was aan het ambt van schoolmeester. Anna Elisabeth lobbyde stevig voor het ontslag van de valszanger, maar hem de laan uitsturen wegens a-muzikaliteit bleek zo makkelijk niet. De man was namelijk wél een goede schoolmeester en had ook nog eens een invloedrijke vader.

Opluchting

De rijke weduwe liet het er niet bij zitten en kwam met een rigoureuze oplossing op de proppen: ze schonk de kerk een orgel. Niet zomaar een orgel, maar één van de hand van de beroemde Christiaan Müller. Hij maakte ook het orgel in de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem, in die tijd het grootste orgel ter wereld (onder anderen Händel en Mozart bespeelden het). In 1756 werd het prachtige instrument in de Grote Kerk in Beverwijk in gebruik genomen. De schoolmeester was toen, tot ieders opluchting, niet meer nodig om toon en maat aan te geven.

Bronnen: Jan van der Linden, Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, Het dagboek van Jacob Bicker Raye 1732-1772, Protestantse Gemeente Beverwijk.