Over Derpers en kollen

Vlak na de Tweede Wereldoorlog was het geloof in kollen en kollenverdrijvers in Egmond aan Zee nog ruim aanwezig. Dat lezen we althans in een stuk van Dr. Tj. De Haan in De Speelwagen van 1 maart 1946.

Kraakman

De Haan schrijft over zijn bezoek aan het dorp en hoe sommige Derpers hun buurvrouw aanwijzen als kol en deze naroepen of juist schuwen. Eén vrouw vertelt hem over ene Kraakman op de Hoef. Als je ziek was kon het zijn dat je behekst was en dan ging je naar meneer Kraakman. Een ontwikkeld man , zo vertelt de vrouw, en hij hoefde nooit geen geld voor zijn diensten. Adviezen die hij gaf luidden als: Jullie moeten morgen voor 12 uur de bedden opmaken. En kijk dan maar eens wat eruit komt.’

Vogels en bollen

De zieke volgde het advies gehoorzaam op en zag dat er inderdaad van alles uit de bedden kwam: vogels en bollen. ’s Middags, klokslag 12 uur, diende alles in een stenen pan gegooid te worden en ging de hens erin. De kol? Die zou dezelfde dag nog langskomen en dan wist je wie de schuldige was. Bij de betreffende vrouw kwamen een paar uur later inderdaad twee dames langs. Zij hadden het dus gedaan.

Paal

De Haan schrijft ook over een kol die het verschrikkelijk vond wat ze moest doen. Op de werf van Egmond stond een paal en omdat ze mensen geen akelige dingen aan wilde doen, botvierde ze haar kunsten op de paal. Na een tijd was die paal helemaal verrot en uitgehold.

De remedie tegen ‘bekoldheid’ was overigens niet al te ingewikkeld. Je diende een kerkboek onder je kussen te leggen en je kousen in kruisvorm voor het bed te leggen.

(Bron: Dr. Tj. W. R. de Haan in De Speelwagen – populair maandblad, gewijd aan de historische schoonheid, folklore en geschiedenis in Hollands Noorderkwartier- 1 maart 1946. Afbeelding: Witches’ Sabbath van Francisco Goya)

Meer lezen over kollen?  Ook tussen Heemskerk en Beverwijk woonden ze, net als in Naarden.